En çok da orada ağlayan kadına duygulandım. Nasıl bi süreçten geçildiyse bi anlık patlama yaşamış artık
Altay tankı için üretilmesi planlanan motor ekibinde çalıştım ben sektörün durumunu ve detaylarını biliyorum. Motor falan üretilmedi Altay için alınması planlanan motor vardı ama dışarı satmamıza izin çıkmayınca kendimiz yapmaya çalıştık, 7 yıldır pek ilerleme yok, ihaleyi alan şirket değişti sonradan. Ahbap çavuş ilişkisi devam edince sonu gelmiyor zaten. 2025 sonrası yaparız o da geç kalmak olur ama umarım yaparız yine de.Birkaç konu hakkında düşüncelerimi yazma gereği hissetim.
Biraz üstüme alındım çünkü.
1) Abi öncelikle Selçuk Bayraktar'ın çok zeki biri olmadığı düşüncene katılmıyorum. Böyle bir işi başarmış adamın çok zeki olmama ihtimali yok bana göre.
2) Dünyada teklik konusuna gelirsek; bu konuda tek filan değiliz tabii ama, sayılı ülkelerden biriyiz. Dünyada silahlı veya silahsız drone'ye sahip çok az ülke var. Bunu kendi üreten ise daha da az ülke var.
İngiltere
ABD
İsrail
Çin
Rusya: Birkaç tane projelerini okumuştum ama seri üretime girmiş durumda bir platformları var mı bilmiyorum. Rusya'nın başta SU-57 olmak üzere birçok büyük projesi yaşadıkları maddi sıkıntılardan dolayı gıdım gıdım ilerliyor.
Güney Afrika
Almanya???: İspanya ile ortak bir drone projelerinin prototipi 2006'da İspanya'da denize düşmüştü. Sonra ne oldu bilmiyorum.
Bu ülkeler kendi imkanlarıyla drone üretebilen ülkeler.
Bir de Fransa'nın liderliğinde ve İtalya, İspanya, İsveç, İsviçre, Yunanistan'ın konsoryum bir nEUROn projesi var ama hala seri üretime girmedi diye biliyorum.
2) IHA'lara talep az değil. Böyle bir teknolojiye her ülke sahip olmak ister ve istiyor da zaten. Pakistan, Hindistan, Ukrayna, Endonezya ve birkaç ülkenin daha bu konuda projeleri var ama ya hala prototip aşamasındalar, ya da hala ilk uçuşunu bile yapamamışlar.
3) Motor konusu GSC haricindeki farklı platformlarda da çok tartışıldı. Motor üretmek kolay bir iş değil. Bu konu para değil tecrübe ve zaman istiyor. Motor üretebilen sadece birkaç ülke var ki bu ülkelerin 60-70 yıllık tecrübesi var. Bu konuda en tecrübeli ve sınırsız kaynağa sahip ülkelerin bile tökezlediği yerde bizim ithal motor kullanmamız doğal.
Mesela Rusya ve Çin'i ele alalım...
Sovyet döneminden beri motor üreten Rusya, SU-57'lerin motor konusunu hala çözümleyemedi mesela. SU 27'lerde filan kullanılan motorun güçlendirilmiş halini idareten SU-57 prototipine taktılar. Stealth bir uçağın motor teknolojisi çok farklı standartlar gerektirdiği için SU-57'lerde kullanacakları asıl motorlardan istedikleri gücü henüz elde edemiyorlar.
Ya da Çin... Sınırsız para, sınırsız insan gücü... ABD'den arakladıkları teknolojilerle F-22'nin ve F-35'in birebir kopyasını yaptı yav adamlar. (J-20 ve J-31) Ama motorları hala sıkıntılı.
Altay tankı, T-625 genel maksat helikopteri, T-129 atak helikopteri ve MMU için yürütülen yerli motor çalışmaları var ama bunlar kısa vadede olacak işler değil.
TUSAŞ'ın geliştirdiği bir helikopter motoru var halihazırda. Bu motor önce T-625'e takılacak. Bilmem kaç saatlık sertifikasyondan sonra eğer sorun çıkmazsa sahada kullanılmaya başlanacak ve sahada da her şey yolunda giderse T-625'in motoru yerli olmuş olacak.
Daha sonrasında ise, bu motor T-129'a takılacak, çünkü T-625 baya baya T-129'un altyapısı kullanılarak tasarlanmış bir helikopter. Yine sertifikasyon ve saha testlerinden sonra her şey yolunda giderse İngiliz - Amerika ortaklığı olan Honeywell motor yerine T-129'da da kendi yerli motorumuza kavuşmuş olacağız ve belki de ağır sıklet helikopter projemiz olan Atak II direkt yerli motorla seri üretime girecek.
MMU'da her şey yolunda gider, 2030'da filan operasyonel hale gelir, ne bileyim 10 sene sonra yerli motora kavuşur.
Aynı şey Altay tankı için de geçerli. Altay tankı ilk etapta ithal bir motor kullanacak. Bunun kaçarı yok.
Ama mesela şunu da anlatayım. Artık ne kadar doğrudur bilinmez ama Altay için bir motor ürettikleri konuşuldu birkaç ay önce. Ama üretilen motor ağırlık konusunda sıçmış. Ki çok normal.
Motor yapmak mesele değil. Rusya'nın soğuğunda da, Afganistan'ın sıcağında da saat gibi tıkır tıkır çalışacak, belirli bir yakıt verimliliğinin altına düşmeyecek, bilmem kaç bin saat bakım gerektirmeyecek, belirli bir ağırlığın altında olacak ve tabii 60 tonluk bir metal yığınının bilmem kaç metrelik yükseltide sıkıntısız ilerlemesini sağlayabilecek motor yapabilmek mesela.
Yani zaman, zaman ve daha çok zaman.
4) Hava savunma konusu... Bu konuda Hisar gibi ciddi çalışmalar var. S-400'ler zaten kısa vaadede uzun menzilli hava savunma sistemi ihtiyacımızı gidermek amacıyla satın alınmış bir sistem. NATO ya da kendi ağımıza entegre etmeyeceğiz.
İhracat işi senin de bildiğin gibi baya zor abi. Keşke olsa. Sadece çok iyi bir ürün üretmek yetmiyor, malum. ABD, Rusya veya Çin değilsen herkesle çok iyi ilişkilerinin olması lazım ve o bizde yok. Hoş olsa da, yine zor. ABD-Rusya askeri endüstrinin nerdeyse tamamını kontrol ediyor. Satış yapılır da, Rusya gibi büyük çaplı satışlar imkansız. Rusya'nın tüm ekonomisi askeri endüstriye bağlı. Şu aralar projelerine para yetiştirmek için fellik fellik yeni pazarlar arıyorlar.Altay tankı için üretilmesi planlanan motor ekibinde çalıştım ben sektörün durumunu ve detaylarını biliyorum. Motor falan üretilmedi Altay için alınması planlanan motor vardı ama dışarı satmamıza izin çıkmayınca kendimiz yapmaya çalıştık, 7 yıldır pek ilerleme yok, ihaleyi alan şirket değişti sonradan. Ahbap çavuş ilişkisi devam edince sonu gelmiyor zaten. 2025 sonrası yaparız o da geç kalmak olur ama umarım yaparız yine de.
Selçuk Bayraktarı da sektörden az çok tanıyorum. Zeka farklı bir olgudur.
Dediklerinde haklılık payı olan bir çok yön var ama dışarı hacimli satış esastır bu konularda zaten bunu becerebilsek ülke farklı noktalara gelirdi.
Ekonomi düzelmeli ancak ürün satmakta önemli ara ürün almak için son 5 yılda uzak doğudan rekor ithalat yapıldı ve borçlar alındı ara ürün parasını çıkarmak için yüksek fiyata üretip satmak gerek yoksa şu an yaşadığımız ekonomik durumu yaşıyoruz ara ürün alamayacak duruma bile düşebilirizSelçuk bayraktar bu ülke için rol model olmalı yani nasıl dersek başarılı, çalışkan insanları küstürmek yerine destek verirsek ekonomi de düzelir dünyanın bakış açısı da.
Umarım birgün bunun farkına varır ve asıl destek unsurunu cemaatler yerine arge'ye yatırırız. Yoksa sonuç daha çok dışa bağlı olmaya doğru gidiyor. Öyle zorlu istiyor diye diğerlerine zulüm edelim zorlastiralim ile de olmaz.
Noktalı virgülSavaş, kan, ırkçılık, hamaset, milliyetçilik sevmediğim şeyler birader.
Dünya bunlara para harcayacağına istismar edilen bireylere, emeğe, çocuklara, iliklerimize kadar işleyen cahilliğe, ilkelliğe,vandallığa, açlığa ve sefalete, sermaye sahiplerinin gününü gün ederken sokaklarda yaşam mücadelesi veren insanlara ve adalete yatırım yapsın istiyorum.
Ama bu dediğimi 150 yıl geriden gelen kafalar anlamdırmaya çalışmayacaktır. Ecdad’ı gururlandırmak istiyorsan top, tank üreterek değil böyle gururlandırmak lazım. Öncü olacaksan savaşta değil, saha da, ekonomide olacaksın ki hala bizi bu role hapsetmeye çalışanlara gerekli cevabı verebilesin.
Yoksa ne Çanakkale’de, ne Kurtuluş Savaşı’nda ne de Sarıkamış’ta yitip giden canları anlayabilesin ne de yakın geçmişi. Bilgi ayrı yorum ayrı gelir. Yeni bir savaş yerine, başka bir savaş vermek şart.
NOKTA
İhracat işi senin de bildiğin gibi baya zor abi. Keşke olsa. Sadece çok iyi bir ürün üretmek yetmiyor, malum. ABD, Rusya veya Çin değilsen herkesle çok iyi ilişkilerinin olması lazım ve o bizde yok. Hoş olsa da, yine zor. ABD-Rusya askeri endüstrinin nerdeyse tamamını kontrol ediyor. Satış yapılır da, Rusya gibi büyük çaplı satışlar imkansız. Rusya'nın tüm ekonomisi askeri endüstriye bağlı. Şu aralar projelerine para yetiştirmek için fellik fellik yeni pazarlar arıyorlar.
Yine de T-129'un Pakistan'a, Bayraktar SİHA'nın Ukrayna'ya satılması filan çok güzel gelişmeler. Filipinler de T-129 ile ciddi bir şekilde ilgileniyorlardı. Hatta '' ABD ile bir sorunumuz yok ama paramız az. Bütçemize göre ABD'nin teklif ettiği AH-64'lerden en fazla 2 tane alabilirken, TR'den 6 tane T-129 alabiliyoruz '' demişlerdi.
Abi hazır seni yakalamışken, sence T-129'un motor konusu ne olacak? Pakistan'a 30 tane T-129 sattık ama ABD hala motorlar için ihracat izni vermedi. Olumsuz bi gelişme yok ama süründürüyorlar. Pakistan'dan 1 yıl ek süre aldık. Motorun diğer ortağı İngiltere'ye kalsa motorları şimdiye kadar 50 defa vermişlerdi. Bence eninde sonunda verecekler. Pakistan bizden T-129 alamazsa, %100 ihtimalle Çin'den Z-10 alacak. Pakistan'ın Çin'e daha da yaklaşması ABD'nin işine gelmez.
Abi tankı seri üretime sokalım da ilk aşamada ihrac etmesek de olur deseydik sence daha mantıklı olmaz mıydı? Yani bu gecikmeye değecek mi? İhracat kısmındaki motor meselesi önümüzü kesmese bile biz bu tankı kime satacağız diye düşünmeden edemiyorum çünkü. Sözde 2020'ye kadar elimizde en az 100 tane tank olacaktı.Zaten motor yapmaya karar vermemizin temel sebeplerinden biri de bizden tank isteyen bazı ülkelere satacak olma ihtimalimizdi. Motor veren firma siz ne ayaksınız dedi biz de kısmen rest çektik. 2011de ilk prototipi tamamlanan Altay 10 yıldır seri üretime geçemedi böyle olunca. Sanırm 2021e kadar 50 tane üretilecekti son karar olarak.
Mesajda sıkıntı oldu.
Edit : aynı durum t129 için de geçerli şu an, tank mevzusundaki gibi oldu ki sanırım o dönem isteyen de pakistandı. belki geçici bir izin verebilirler.
Bu arada yerli mühendisler yapmasa da lisansı yerli bir firmada olan sözde yerli bir motorumuz var şu an; 800 beygire kadar destekliyor tabii fırtına tarzı araçlara uygun o helikoptere değil.
Türkiyeyi isvec sananlar var sanırım savunmaya degil baska seylere yatırım yapalım denılıyor :=)Türkiye coğrafya olarak en kilit noktada olan ülkelerin başında geliyor. Savunma sanayin güçlü olmazsa ağzına sıçarlar, boş yapmayın. Hümanistliğe kişisel davranış olarak zerre sahip olmayan tipler gelmiş bir de boş eleştiri yapıyor.