V. Karl ya da
Şarlken (Şarlken adı Fransızca "Charles Quint/Beşinci Charles"in telafuzunun fonetiğini temsil eder, İspanyollar Carlos diyor; 24 Şubat 1500 – 21 Eylül 1558),
Kutsal Roma Cermen İmparatoru.
Şarlken, 24 Şubat 1500 tarihinde
Belçika'nın
Gent şehrinde doğdu, babası
Habsburg Hanedanından Güzel Philippe, annesi
Kastilya Kraliçesi Deli Juanna'ydı. Geleceğin imparatoru gözüyle bakıldığından ihtimamla büyütüldü. Hem
Alman Habsburg, hem de
Fransız ve
İspanyol kanı taşıyordu ve bütün bu dilleri konuşabiliyordu. Dedesi İmparator Max, 1516 yılında ölünce Şarlken'in babası
Arşidük Güzel Philippe daha önce öldüğünden kendisine büyük miras kaldı. Aynı yıl anne tarafından dedesi olan
II. Fernando'nun ölümüyle Kastilya,
Aragon,
Napoli ve
Sicilya krallıklarının taçları şahsında birleşti. Şarlken, 1519'da Alman imparatoru seçilince,
Avrupa'daki en büyük imparatorluğun sahibi oldu. Alman imparatoru olarak (1519-1556),
İspanya kralı olarak (1516-1556),
Hollanda-
Belçika kralı olarak (1516-1556) yılları arasında hüküm sürdü. İmparatorluğun sınırlarına
İspanya ve ona bağlı sömürgeleri ile
Avusturya-
Almanya topraklarının hepsi dahildi.
Avrupa'nın Osmanlı Devleti karşısında en çok yenilgiye uğrayan ve en çok bağlanmak zorunda kalan, en şöhretli ve en kudretli
Hıristiyan hükümdarıdır. İmparator sıfatı asla tanınmadı, kabul edilmedi. Bu sebeple sadece
İspanya Krallığı'nın verdiği krallık ünvanı tanınmıştır. Şarlken'in Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu dönemindeki en büyük düşmanları, sırasıyla
Osmanlı İmparatorluğu,
Fransa Krallığı,
İspanya Krallığı yoluyla
İngiltere Krallığı ve Hıristiyanlığın
Protestanlık mezhebinin kurucusu meşhur Alman
papaz Martin Luther'di.
Konu başlıkları
İngiltere ile ilişkiler ve Aragonlu Katherine
V. Karl'ın annesi İspanya Kralı II. Fernando'nun kızı Kastilya Prensesi Juanadır. İngiltere Kralı Tudor hanedanından
VIII. Henry Tudorun karısı II. Fernando'nun kızı ve Juana'nın kardeşi Aragonlu Katherine'dir. Aragonlu katherine VIII. Henrynin ağabeyi Arthur Tudorla evlenecekti; ama Arthur ölüce Henry ile evlendirildi. Henry kadın düşkünüydü. Sayısız metresi vardı. V. Karl, Kutsal Roma-Cermen İmparatoru olunca İngiltere'ye dostça yaklaştı. Çünkü İngiltere Kraliçesi Katherine Karlın teyzesiydi. Karl teyzesine çok düşkündü ve onu çok seviyordu. Henry ise Katherineden boşanmak istedi. Amacı Katherinden daha güzel Anne Boleynle evlenmekti. Sonuçta İngiliz kilisesi bu davayı kabul etmedi. Boşanma davası Papa ve Kardinaller Meclisinde görüşüldü. Bu sırada V. Karl Romayı ve Papalığı işgal etti. Papaya evliliğin iptal edilmemesi için ısrarda bulundu. Papa evliliği iptal etmedi. Henry de
Katolik Kilisesinden ayrılarak
Anglikan Kilisesini kurdu ve Katherineden boşandı. V. Karl ve İngiltere ilişkileri kesildi.
Şarlken'in Asıl Amacı ve Avrupa mücadelesi
Şarlken annesi Kastilya Prensesi Juanna'dan gelen bağlarla 1516'da Aragon, Kastilya, Napoli ve Sicilya krallıkları taçlarını giyerek Aragon, Kastilya, Napoli ve Sicilya Kralı ünvanını aldı. 1519'da dedesi İmparator Maximillan'dan kalan bağlarla Kutsal Roma-Cermen İmparatoru unvanını alarak Avrupa'nın en büyük İmparatorluğunun sahibi oldu. Almanya, Sicilya ve Napoli sayesinde İtalya, Aragon ve Kastilya sayesinde İspanya taçlarını alarak Almanya, İtalya ve İspanya İmparatoru ilan edildi. Şarlken Avrupa'nın tamamını işgal ederek Avrupa-Almanya İmparatorluğunu ilan etmek istiyordu. Fransa kralı François'de Avrupa Hristiyan İmparatorluğu kurmak istiyordu. Böylece Şarlken ve François savaşa başladı. François Şarlken'e esir düştü buda gösteriyordu ki artık Avrupa hakimi Şarlken'di. Öte yandan Osmanlı Sultanı
I. Süleyman ve Macaristan Kralı
II. Lajos arasındaki gerginlik Balkan-Hristiyan Birliğini tehdit ediyordu. Zaten I. Murad döneminden beri bu birlik iyice bozulmuştu.
Macaristan ve
Bohemya Kralı ünvanıyla Lajos
Tudor Hanedanlığının temsilcisi durumundaydı. Şarlken'de Habsburg Hanedanlığı temsilcisiydi. Tudor ve Habsburg hanedanlıkları arasında bir bağ vardı. Böylece Lajos ve Şarlken yakınlaştı.
I. François'in annesinin mektubu ve Mohaç Savaşı
I. François'in annesi I. Süleyman'a oğlunu kurtarmasını, Fransa'ya yardım etmesini yazmıştı. I. Süleyman bu mektuba karşılık vermiş ve ordusuyla Macar seferine çıkmıştır. Mohaç'ta büyük bir savaş yaşanmış Lajos savaşta ölmüş tüm
Macaristan,
Transilvanya ve
Bohemya feth edilmişti. Sultan Süleyman ve ordusu birkaç kaleyi daha fethetti. Bu da
Kutsal Roma Cermen İmparatoru Şarlken ve
Avusturya Arşidükü Ferdinand'ı korkuttu. İstanbul Antlaşması imzalandı.
Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu,
Macaristan ve
Transilvanya'yı kaybetti. Şarlken
İspanya, Ferdinand ise
Almanya,
Avusturya ve yukarı
Macaristan kralı sayılacaktı.
Şarlken bütün bu başarısızlıklara rağmen 1530'da
Papa tarafından Kutsal Roma Cermen İmparatoru olarak kutsandı. 1532'de
Viyana önlerinde I. Süleyman tarafından bir meydan savaşına zorlandıysa da buna yanaşmadı.
Fransa üzerine akınlar düzenlemeye devam etti. Bu seferlerin sonuncusu da başarısızlıkla sonuçlanınca,
İspanya ve
Hollanda'yı oğlu Phillipe'e verdi.
Osmanlı İmparatorluğu'nun hiçbir zaman imparator olarak görmediği ve tanımadığı Şarlken sonunda siyaset alanından da çekilmek zorunda kaldı. İmparator unvanını da kardeşi Ferdinand'a bırakarak Yunte manastırına çekildi (1557). 1 yıl sonra, 21 Eylül 1558'de öldü.
Şarlken'in savaşlarının sonuçları
Şarlken Avrupa'da kendi egemenliği altında
Katolik bir imparatorluk kurmak istemişti. Bu amaçla uzun yıllar
Protestanlar ve Osmanlılarla savaştı. Ancak geniş bir alana yayılmış, farklı iktisadi, dinsel ve kültürel yapılara sahip krallıkları Katoliklik etrafında bir araya getirmeyi başaramadı. Kısacası Karl ne Türk yayılmasını engelleyebilmiş ne Fransa'nın artan gücünü durdurabilmiş ne de Alman halkları arasındaki anarşiyi durdurabilmiştir.