4 Nisan 1949'da 12 ülke tarafından imzalanan
Kuzey Atlantik Antlaşması'na dayanarak kurulan ve farklı dönemlerde 18 ülkenin daha katıldığı
uluslararası askerî ittifaktır.
Örgüt üyeleri herhangi bir dış güçten gelebilecek saldırıya karşı ortak savunma yapmaktadır. NATO'nun merkezi, örgütün
Kuzey Amerika ve
Avrupa'daki 30 üyesinden biri olan
Belçika'nın başkenti
Brüksel'de bulunmaktadır. 21 ülke NATO'nun "
Barış İçin Ortaklık" adlı girişiminde yer alırken 15 ülke kurumlaşmış diyalog programlarına dâhildir. Tüm NATO üyelerinin toplam askerî harcaması,
dünyadaki savunma harcamalarının %70'inden fazladır.Üyelerin savunma harcamalarının
GSYİH'lerinin %2'si kadar olması gerekmektedir.
NATO,
Kore Savaşı üye ülkeleri harekete geçirene ve yüksek rütbeli iki
Amerikalı komutanın yönlendirmesiyle birleşik bir askerî yapı kurulana kadar siyasi bir ortaklıktan ötesi değildi.
Soğuk Savaş süreci, 1955'te kurulan
Varşova Paktı'na üye ülkelerle çekişmelere yol açtı. Avrupa ülkeleri ile ABD arasındaki ilişkilerin gücü üzerindeki şüpheler,
bağımsız Fransız nükleer caydırıcılığına ve 1966'da
Fransa'nın NATO'nun askerî kanadından çekilmesine yol açan NATO savunmasının olası bir
Sovyet işgaline karşı güvenilirliğine olan şüpheler ile birlikte zaman zaman artış gösterdi. 1989'da
Berlin Duvarı yıkıldıktan sonra örgüt,
Yugoslavya'nın dağılması sürecine karıştı ve ilk askerî müdahalelerini
1992-1995 yıllarında Bosna-Hersek'te ve daha sonra
1999'da Yugoslavya'da gerçekleştirdi. Politik olarak ise eski Varşova Paktı ülkeleriyle iyi ilişkiler kurmaya çalıştı. Bu ülkelerin bir kısmı 1999 ve 2004'te ittifaka katıldı.
Kuzey Atlantik Antlaşması'nın örgüte üye ülkelerin silahlı bir saldırıya uğrayan herhangi bir üye ülkeye yardım etmelerini öngören 5. maddesi, NATO tarihinde ilk ve tek kez 2001'deki
11 Eylül saldırılarından sonra uygulandı. Gerçekleştirilen bu saldırıların ardından askerler, NATO liderliğindeki
ISAF'in emrinde
Afganistan'a konuşlandırıldı. Örgüt aralarında
Irak'a eğitmen yollanması,
korsanlığa karşı operasyonların desteklenmesi ve 2011'de
Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin 1973 sayılı kararı uyarınca
Libya üzerinde uçuşa yasak bölgenin uygulanması gibi çeşitli ek rollerde yer aldı. NATO üyelerini istişareler için toplantıya çağıran daha az etkili 4. madde,
Türkiye tarafından 2003'te
Irak Savaşı sırasında, 2012'de
Suriye İç Savaşı sırasında silahsız bir Türk
F-4 keşif jetinin
düşürülmesinin ve Suriye'den Türkiye'ye havan topu atılmasının ardından ve 2015'te
Irak ve Şam İslam Devleti'nin ülkenin toprak bütünlüğüne yönelik tehditleri nedeniyle ve
Polonya tarafından 2014'te
Rusya'nın Kırım'a müdahalesinden sonra olmak üzere toplamda beş kere uygulandı.
kaynak vikipedi