40 yıl bekleyen Riva 1 yıl daha bekleyemedi. Görüşümü en başta söyleyeyim, imar artışı olsaydı itirazım olmayacaktı Toki ile işbirliğine. Ama beklediğimiz artış olmadı(Riva için). Toki anladığım kadarıyla asıl Floryayı istiyor. Ordaki gelire odaklı olduklarını düşünüyorum. Şimdi sadece riva üzerinden konuşalım.
1 yıl daha bekletilebilseydi Riva yeni düzenlenmiş olan Gayrimenkul Yatırım Sertifikaları ile kendi Gayrimenkul Yatırım Ortaklığımızı kurup kendimiz inşa edebilirdik. Tabi bunu gerçekleştirmek için ciddi bir sermaye ihtiyacı var ve bunun bir kısmını borsada işlem görecek olan sertifikalardan gelecek gelirlerle karşılayabilirdik. Peki nedir bu gayrimenkul sertifikası, kısaca özetleyelim:
Bu kısım
Gayrimenkulde Sertifika dan alıntıdır:
SPK tarafından düzenlenen gayrimenkul sertifikası;
ihraççıların inşa edilecek veya edilmekte olan gayrimenkul projelerinin finansmanında kullanılmak üzere ihraç ettikleri, gayrimenkul projesinin belirli bağımsız bölümlerini veya bağımsız bölümlerin belirli bir alan birimini temsil eden, nominal değeri eşit sermaye piyasası aracıdır.
Gayrimenkul sertifikaları,
ihraççılarına sermaye piyasası aracılığıyla finansman seçeneği sunmaktadır. Böylece konut ve işyeri projelerinin inşaatları daha kolay ve hızlı tamamlanabilmektedir. Tasarruflarını sermaye piyasasında değerlendirmek isteyen yatırımcılar için alternatif bir ürün olan
bu sertifikaların Borsa’da işlem görmesi ise şeffaflık ve likidite sağlamaktadır.
Sertifika nedir ?
Gayrimenkul projelerinin, herkesin ortak alabileceği küçük paylara bölünerek oluşturulan bir yatırım aracıdır.
Gayrimenkul sertifikasının amacı nedir?
Bir daire alacak kadar birikimi olmayan fakat gayrimenkul yatırımı yapmak isteyen yatırımcıları yatırıma ortak etmektir.
Yani faiz ve finansman gideri olmadan yatırımcıyı yapacağın inşaata ortak edip ordan gelecek finansman ile inşaatını yapabilirsin. Ve bunlar borsada işlem göreceğinden alım-satım sirkülasyonu kolay, şeffaf ve direk proje finansmanına gidecek olan gelirlerdir. Ve en güzel özelliği de paylaşılacak miktara göre herkes bütçesine göre pay alabilecek. Yani geniş tabanda herkes destek olabilirdi. Daha net olması açısından:
Gayrimenkul sertifikası almak için alt limit nedir?
Gayrimenkul sertifikası alımı için alt limit
1 pay bedeli olan
42,50 TL’dir. Dilediğiniz kadar pay alarak projeye ortak olabilirsiniz. İster 1 pay (42,50 TL), ister 100 pay (4.250 TL), ister 65.000 pay (2.762.500 TL) veya dilediğiniz kadar pay alabilirsiniz. Kısacası ne kadar bütçeniz varsa o kadar alım yapabilirsiniz. (Burada Park Mavera III Projesi Gayrimenkul Sertifikasından bahsedilmektedir).
Şimdi gelelim benim yorumuma
Bu sistemde herkesi yatırımcı olarak görebilirdik. Ağlıyorduk ya kulübe üye yapmıyorlar, bizler de varolmak istiyoruz diye. Şimdi bu vesileyle hem yatırım yapacaktık hem de kulübümüze destek olacaktık. Bu finansman modeli tekbaşına yeter mi emin değilim. Onu da kabaca bayındırlığın maliyet yöntemi ile projelendirirsek.
2016 yapı yaklaşık maliyetleri ile proje maliyeti (5A yapı sınıfı)
inşaat maliyeti: 173.904 m² x 1,20 (emsal dışı alan) x 1320TL/m² = 275.463.936= ~275.000.000TL
proje maliyeti: 275.000.000 TL x %10= 27.500.000 TL olmak üzere 302.500.000 TL +
diğer maliyetler %9 olmak üzere ~25.000.000 TL (proje büyüklüğü sebebiyle diğer maliyet %9 alınmıştır, olması gereken %4-5)
325.000.000 TL ye ihtiyaç var.
Minimum ihraç bedeli ortalama m² satış bedeli ile belirleniyor. O da 7.000 TL/m² / 100 = 70 TL olur. Yani 1 pay için 70 TL olacak.
Elimizdeki toplam pay 173.904 x 7.000 / 70 =17.390.400 adet olacaktır. Bu payların atıyorum 5.000.000 adedini ihraca konu ettin. Talep olursa
350.000.000 TL gelir elde eder ve inşaatı yaparsın. Talep olması halinde
önceden açıklamak suretiyle 2.390.400 payı da ihraç edebilirsin. Burada sınır var mı onu öğrenemedim. O da dahil 7.390.400 x 70 =
517.328.000 TL kulübün kasasına girecek brüt gelir olur. Tabi bu 70 TL sabit kalmayacak, mevcut piyasa koşullarında 100 TL den gitmesi gerekir ancak yatırımcıya 70 TL den al, inşaat bitince 100 TL den satabilirsin diyebiliriz ki bankaya vereceğimiz finansman giderini yatırımcıya kar olarak verelim. İnşaat bittikten sonra elindeki 10.000.000 payı da ortalama 10.000 TL/m² den satarsan 1 Milyar TL 4-5 yıl içerisinde kulübün kasasına girecek rakam olur.
Özetle bu finansman modeli düzgün işleseydi, döviz ve enflasyondan bağımsız olarak ~1.517.000 TL brüt gelir, ~325.000.000 TL gider olmak üzere toplam
1.192.000.000 TL kar elde edilebilirdi.
Tokinin yaptığına kısaca değinelim:
Toplam maliyet 325 milyon TL
Bu ihaleyi alacak firmaya kar marjı eklenir bence. Toplam maliyetin % 30 una da firmanın karını ekleyelim. O firma da ~420 milyon TL ye halletsin projeyi.
Toplam gelir tüm taşınmazlar için ortalama projeden satışlar da dahil 8.200 TL/m²(%60 ı 7.000, %40 ı 10.000 TL/m²) den satılırsa
brüt gelir ~1.420.000.000 TL
Net gelir = 1.420.000.000 TL - 420.000.000 TL =1.000.000.000 TL
Net kardan elde edilecek %80 =800.000.000 TL
Tokiye kalan gelir %20 =200.000.000 TL
Yani Toki elini sürmeden rivadan 200.000.000 TL gelir elde edecek. Bizim kaybımız ise tahminen ~392.000.000 TL olacaktır.
Dipnot: rakamlarda -+%10 oynar. ama daha fazlasını beklemiyorum.